بررسی توان باکتریهای فلاوباکتریوم در حلالیت فسفر نامحلول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

2646

چکیده

ریزوسفر محل زندگی طیف متنوعی از میکروارگانیسمها و بالاخص باکتریهاست که ممکن است برای رشد گیاه مفید، مضر یا بی تأثیر باشد. باکتریهای مفید این منطقه که به باکتریهای ریزوسفری محرک رشد گیاه موسوم می باشند توجه بسیاری از محققین را به خود جلب نموده اند. این باکتریها می توانند با استفاده از یک یا چند مکانیسم خاص موجب بهبود رشد گیاه شوند. توانایی افزایش حلالیت فسفاتهای معدنی نامحلول یکی از صفاتی است که معمولاً در غربالگری و انتخاب این باکتریها در نظر گرفته می شود. باکتری جنس Flavobacterium یکی از انواع باکتریهای ریزوسفری محرک رشد گیاه است که در بسیاری از مقالات مروری چاپ شده در فهرست انواعPGPR  ذکر شده است. در این تحقیق به منظور بررسی توانایی حل کنندگی فسفاتهای معدنی نامحلول در محیط کشت جامد و مایع حاوی تری کلسیم فسفات اسپربر، از 44 جدایه فلاوباکتریوم جداسازی شده از ریزوسفر گندم خاکهای ایران استفاده شد. نتایج نشان داد که 28 جدایه توان رشد در محیط جامد را داشتند. شاخص انحلال فسفر در روز چهارم از 24/0 تا 17/1، در روز ششم از 15/0 تا 36/1 و در روز هشتم از 12/0 تا 73/2 متغیر بود. بیشترین شاخص انحلال فسفر به طور متوسط مربوط به جدایه 11F بود. از نظر توانایی جدایه ها در استفاده از تری کلسیم فسفات در محیط اسپربر مایع، نتایج نشان داد که 34 جدایه از قدرت حل کنندگی فسفات معدنی نامحلول در محیط مایع برخوردار بودند. متوسط میزان حلالیت 54/3 میکروگرم در میلی لیتر و دامنه آن از صفر تا 48/37 میکروگرم در میلی لیتر متغیر بود. نتایج حاکی از این بود که جدایه 11F برترین جدایه از نظر توان حل کنندگی فسفات در محیط اسپربر مایع بود.این جدایه از گونه odaratum F. متعلق به کلکسیون میکروبی مؤسسه تحقیقات خاک و آب به عنوان جدایه برتر از نظر توان حل فسفات معدنی نا محلول در محیط جامد و مایع بود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey the ability of flavobacterium sp.bacteria in solubilization of insoluble phosphate

چکیده [English]

Rhizosphere is the living habitat for a variety of microorganisms, especially bacteria which may have beneficial, detrimental or neutral effects on plant growth. Rhizosphere beneficial bacteria are commonly called plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) and have been under researchers focus for many years. PGPRs can stimulate plant growth through different mechanisms. Solubilization of inorganic phosphate is a characteristic has been frequently used for screening these bacteria . Flavobacterium has been noted as PGPR in almost all review article as well. In this research forty-four isolates of  Flavobacterium were isolated from wheat rhizosphere in Iran and their ability for solobilizing inorganic phosphate in solid and broth medium was determined. Results of the phosphate solubilizing in solid medium revealed that twenty-eight isolates were capable to growth in solid medium. Phosphate solubilizing index ranging from 0.24-1.17, 0.15-1.36 and 0.12- 2.73 after 4, 6 and 8 days after inoculation. Isolate F11 was selected as a superior isolate. Thirty-four isolates were capable to solubilizing inorganic phosphate in broth medium. The average rate of P-solublization was 3.54µg/ml, ranging from zero to 37.48. The result showed that F11 was superior isolate. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flavobacterium
  • Solubilization of inorganic phosphate
  • Plant growth promoting rhizobacteria
  • rhizosphere

بررسی توان باکتریهای فلاوباکتریوم در حلالیت فسفر نامحلول

سمانه رفیعی*،1 و هادی اسدی رحمانی2 

1 کاشان، مؤسسه آموزش عالی علمی-کاربردی جهاد کشاورزی

2 کرج، موسسه خاک و آب

تاریخ دریافت: 2/7/88                 تاریخ پذیرش: 17/7/90 

چکیده 

ریزوسفر محل زندگی طیف متنوعی از میکروارگانیسمها و بالاخص باکتریهاست که ممکن است برای رشد گیاه مفید، مضر یا بی تأثیر باشد. باکتریهای مفید این منطقه که به باکتریهای ریزوسفری محرک رشد گیاه موسوم می باشند توجه بسیاری از محققین را به خود جلب نموده اند. این باکتریها می توانند با استفاده از یک یا چند مکانیسم خاص موجب بهبود رشد گیاه شوند. توانایی افزایش حلالیت فسفاتهای معدنی نامحلول یکی از صفاتی است که معمولاً در غربالگری و انتخاب این باکتریها در نظر گرفته می شود. باکتری جنس Flavobacterium یکی از انواع باکتریهای ریزوسفری محرک رشد گیاه است که در بسیاری از مقالات مروری چاپ شده در فهرست انواعPGPR  ذکر شده است. در این تحقیق به منظور بررسی توانایی حل کنندگی فسفاتهای معدنی نامحلول در محیط کشت جامد و مایع حاوی تری کلسیم فسفات اسپربر، از 44 جدایه فلاوباکتریوم جداسازی شده از ریزوسفر گندم خاکهای ایران استفاده شد. نتایج نشان داد که 28 جدایه توان رشد در محیط جامد را داشتند. شاخص انحلال فسفر در روز چهارم از 24/0 تا 17/1، در روز ششم از 15/0 تا 36/1 و در روز هشتم از 12/0 تا 73/2 متغیر بود. بیشترین شاخص انحلال فسفر به طور متوسط مربوط به جدایه 11F بود. از نظر توانایی جدایه ها در استفاده از تری کلسیم فسفات در محیط اسپربر مایع، نتایج نشان داد که 34 جدایه از قدرت حل کنندگی فسفات معدنی نامحلول در محیط مایع برخوردار بودند. متوسط میزان حلالیت 54/3 میکروگرم در میلی لیتر و دامنه آن از صفر تا 48/37 میکروگرم در میلی لیتر متغیر بود. نتایج حاکی از این بود که جدایه 11F برترین جدایه از نظر توان حل کنندگی فسفات در محیط اسپربر مایع بود.این جدایه از گونه odaratum F. متعلق به کلکسیون میکروبی مؤسسه تحقیقات خاک و آب به عنوان جدایه برتر از نظر توان حل فسفات معدنی نا محلول در محیط جامد و مایع بود.

واژه های کلیدی: فلاوباکتریوم، انحلال فسفر معدنی، باکتریهای محرک رشد گیاه، ریزوسفر

* نویسنده مسئول، تلفن: ۰۹۱۷۲۵۲۱۲۵۹ ، پست الکترونیکی: samanehrafiei2004@yahoo.com     

مقدمه

 

فسفر یکی از عناصر غذایی پر مصرف مهم می باشد که کمبود آن رشد گیاه را به شدت محدود می کند. حلالیت فسفر در خاک کم بوده و لذا قسمت اعظم فسفر در خاک به فرم فسفاتهای نامحلول می باشد (3). از طرف دیگر هنگام مصرف کودهای شیمیایی بخش قابل ملاحظه ای از فسفر به فرم ترکیبهای نامحلول در خاک تثبیت می گردد. لذا خاکهای کشاورزی حاوی مقادیر زیادی از ذخایر فسفر نا محلول می باشند (27). بنابراین آزاد سازی فسفر از فرمهای نا محلول و تثبیت شده موجود در خاک به منظور افزایش قابلیت فراهمی فسفر برای گیاهان زراعی از اهمیت خاصی برخوردار است. در این میان میکروارگانیسمهای حل کننده فسفات (PSM) نقش بسیار مهمی در حلالیت ترکیبات نا محلول فسفر در خاک ایفا می کنند.این انواع شامل انواع مختلفی از میکروارگانیسمهای خاکزی هستند که تر کیبات نا محلول فسفر را به فرم محلول تبدیل می کنند. باکتریها و قارچها(33) عمده ترین میکروارگانیسمهای حل کننده فسفات در خاک را تشکیل می دهند. Aspergillus و Penicillium از جنسهای مهم قارچهای حل کننده فسفات نا محلول و Bacillus و Pseudomonas از انواع مهم باکتریهای حل کننده فسفات می باشند(15). توان سویه های مختلف باکتریهای خاک برای انحلال فسفاتهای معدنی نامحلول در گزارشات مختلف مورد اشاره قرار گرفته است. (11). در میان این انواع می توان به جنسهای سودوموناس، باسیلوس، فلاوباکتریوم، میکروکوکوس، انترو باکتر و همچنین جنسهای مختلف باکتریهای ریزوبیوم اشاره کرد(۶، ۱۵و ۲۷). معمولاً جمعیت باکتریهای حل کننده فسفات در ریزوسفر گیاهان در مقایسه با خاکهای غیرریزو سفری بیشتر می باشد(۱۶ و ۲۸). مکانیسم انحلال فسفاتهای معدنی نا محلول تا حدود زیادی مورد مطالعه قرار گرفته اند. در تحقیقی وسکوایز و همکاران (2000) گزارش کردند که فراوانی میکروارگانیسمهای حل کننده فسفاتهای معدنی نامحلول در ریزوسفر گیاهان بیشتر از خاک غیر ریزوسفری می باشد(31). تولید اسیدهای آلی توسط این باکتریهای بعنوان مکانیسم اصلی انحلال فسفاتهای معدنی ذکر شده است(۱۴ و ۲۷). هالدر و همکاران (1990) نشان دادند که اسیدهای آلی جدا شده از محیط کشت باکتری ریزوبیوم لگومینوسارم می تواند موجب انحلال فسفاتهای معدنی شود و مقدار فسفاتهای محلول شده در نتیجه اثر این اسیدها بیشتر از محلولهای فاقد سلول باکتری بوده است(13). گلدستین (1995) تولید اسید های آلی را عامل اصلی انحلال فسفاتهای معدنی نا محلول توسط برخی از باکتریهای گرم منفی اعلام کرد(12). وسکوایز و همکاران (2000) اولین مرحله در ارزیابی توان حل فسفات معدنی جدایه های مختلف باکتری را تشکیل هاله در اطراف کلنی کشت شده روی محیط حاوی ترکیبات فسفات معدنی نا محلول دانسته اند(31). به منظور بررسی توان باکتری در انحلال فسفاتهای معدنی در محیط جامد از محیطهای مختلف مانند اسپربر، پیکووسکایا و RPAM که حاوی ترکیبات نا محلول فسفر مثل تری کلسیم فسفات، مونوکلسیم فسفات و آپاتیت هستند استفاده می شود (۹، ۱۰، ۱۸ و ۲۴). اسپربر و همکاران (1958) در تحقیقات خود از 695 جدایه استفاده کردند و در بین باکتریهای که توان انحلال فسفات را داشتند هاله هایی با قطرهای متفاوت راگزارش نمود(28). در تحقیق دیگری کاسی (1983) توان آزاد سازی فسفر در محیط جامد PDYA را با 44 جدایه باکتری مطالعه نمود. نتایج نشان داد که توانایی حل کردن فسفات نامحلول به علت تنوع زیاد جدایه ها بسیار متفاوت بود و 21 جدایه توانایی خود را بعد از دو بار کشت از دست دادند(19). بسیاری از محققین توانایی میکروارگانیسمهای حل کننده فسفات را در محیط کشت مایع بررسی نموده اند. در این گونه تحقیقات محققین مقادیر فسفر آزاد شده و متابولیتهای تولید شده از قبیل اسید های آلی توسط میکروارگانیسمها را در محیط کشت ارزیابی کرده اند(۲۲ و ۳۳). کاسی و همکاران (1989) و باریوسف و همکاران (1999) گزارش کردند که حلالیت میکروبی فسفاتهای نا محلول در محیط کشت مایع حاوی این میکروارگانیسمها به دلیل ترشح اسید های آلی می باشد (۵ و ۲۰). وجود اسیدهای آلی از قبیل اگزالیک، سیتریک، لاکتیک و گلوکنیک با روشهای مختلفی کروماتوگرافی از قبیل  TLC و  HPLCدر محیط کشت مایع میکروارگانیسمهای حل کننده فسفات تعیین و توسط محققین گوناگونی گزارش شده است(۴، ۱۴، ۱۵، ۲۵، ۳۰ و ۳۴).

نقش اسیدهای آلی در حلالیت فسفاتهای نا محلول به کاهش pH، کلات نمودن کاتیونها و رقابت با فسفر جهت اشغال مکانهای جذب در خاک نسبت داده می شود. همچنین گزارش شده است که اسیدهای آلی ممکن است کمپلکسهای محلول با یونهای فلزی پیوند شده با فسفر از قبیل کلسیم، آلومینیوم و آهن تشکیل دهند و بدین طریق باعث آزاد سازی فسفر گردند(۱۷ و ۲۳)

مواد و روشها

در این تحقیق از 44 جدایه فلاوباکتریوم (1F تا 44F) متعلق به کلکسیون میکروبی مؤسسه تحقیقات خاک و آب استفاده شد. به منظور تهیه کشت خالص، هر یک از جدایه ها بر روی محیط کشت اختصاصی FIM کشت شدند. پس از گذشت 6 روز از نگهداری پلیتها درانکوباتور با دمای 15 درجه سانتی گراد و تحت تابش نور سفید فلورسنت، از کلونیهای خالص رشد کرده جهت مراحل بعدی آزمایش استفاده شد. برای ارزیابی توانایی حل فسفاتهای معدنی نا محلول توسط جدایه ها در محیط جامد از محیط کشت اسپربر و خصوصیت شفاف سازی محیط اطراف کلونی باکتری استفاده شد (28). ترکیبات محیط اسپربر جامد شامل گلوکز (10 گرم در لیتر)، عصاره مخمر(5/0 گرم در لیتر)، کلرید کلسیم (14/0 گرم در لیتر)، سولفات منیزیم (32/0 گرم در لیتر)، تری کلسیم فسفات (5/2 گرم در لیتر) و آگار (18 گرم در لیتر) با 2/7 pH= بود. در این آزمون برای هر جدایه باکتری یک پلیت حاوی محیط اسپربردر نظر گرفته شد. سطح هر پلیت به چهار قسمت مساوی تقسیم شد و به عنوان تکرار آزمایش در نظر گرفته شد. مرکز هر یک از قسمتهای چهارگانه با 7 میکرولیتر از کشت 48 ساعته باکتری رشد یافته در محیط TSB تلقیح گردید و پلیتهای تلقیح شده توسط نوار پارافیلم درزگیری و در انکوباتور 28 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. قطر کلونی رشد یافته (CD) و نیز قطر هاله شفاف اطراف کلونی حاصل از انحلال تری کلسیم فسفات (HD) در سه نوبت 4، 6 و 8 روز اندازه گیری گردید و متوسط نسبت هاله به کلونی HD/CD تکرار های چهار گانه هر جدایه فلاوباکتریوم ها محاسبه شد(1).

به منظور بررسی توان جدایه های فلاوباکتریوم ها در انحلال فسفاتهای معدنی نا محلول در محیط مایع از محیط کشت اسپربر مایع استفاده شد. ابتدا باکتریها به مدت 48 ساعت در محیط TSB در سه تکرار رشد داده شدند. سپس 50 میکرولیتر از سوسپانسیون هر باکتری به ارلن حاوی 25 میلی لیتر محیط اسپربر مایع منتقل گردید. ارلنها به مدت 120 ساعت بر روی شیکر با سرعت 125 دور بر دقیقه و دمای 28 درجه سانتی گراد تکان داده شدند. سپس pH نمونه ها قرائت شد. به طور همزمان سوسپانسیون باکتری سانتریفیوژ شده و یک میلی لیتر از محلول رویی با 3 میلی لیتر آب مقطر و یک میلی لیتر معرف آمونیوم مولیبدات وانادات مخلوط گردید. بعد از گذشت 20 دقیقه میزان جذب نور با استفاده از اسپکتروفتومتر در 470 نانومتر قرائت شد. مقدار فسفر محلول آزاد شده توسط هر جدایه با استفاده از منحنی استاندارد تهیه شده از غلظتهای مختلف KH2PO4 محاسبه شد(1).

نتایج و بحث

نتایج حاصل از اندازه گیری توان حل فسفاتهای معدنی توسط جدایه های فلاوباکتریوم بر روی محیط کشت جامد اسپربر نشان داد که از 44 سویه مورد استفاده 16 جدایه ها توان رشد بر روی این محیط را نداشتند. در مابقی جدایه ها (28 جدایه) با گذشت زمان شاخص انحلال فسفاتهای معدنی نامحلول (نسبت قطر هاله به کلنی) افزایش یافت. نتایج نشان داد که اثرات جدایه ها در انحلال فسفاتهای نا محلول در هر سه مرحله اندازه گیری در محیط جامد در سطح 1 درصد معنی دار بود (جدول 1). بین جدایه های مورد استفاده از نظر توان حل کنندگی فسفر در این محیط اختلاف معنی داری وجود داشت(جدول 2). بیشترین نسبت قطر هاله به قطر کلنی در روز چهارم 17/1، در روز ششم 36/1 و در روز هشتم 73/2 بود. بیشترین شاخص انحلال فسفات به طور متوسط مربوط به سویه 11F بود. این جدایه از گونه odaratum F. متعلق به کلکسیون میکروبی مؤسسه تحقیقات خاک و آب به عنوان جدایه برتر از نظر توان حل فسفات معدنی نا محلول در محیط جامد بود. مولا‌ و همکاران (1984) در بررسیهای خود نشان دادند که از 184 باکتری 84 جدایه هاله ای به قطر 10-1 میلی متر ایجاد کردند(21). اسپربر (1958) پس از بررسی 695 جدایه گزارش کرد که هاله ایجاد شده در 87 جدایه باکتری بین 0 تا 1 میلی متر، در 43 جدایه بین 1 تا 3 میلی متر، در 30 جدایه بین 3 تا 8 میلی متر و در 56 جدایه بیشتر از 8 میلی متر بود(28). علیخانی(1382) در اندازه گیری توان حل فسفات معدنی توسط سویه های ریزوبیومی در محیط کشت اسپربر نشان داد که از مجموع 446 سویه باکتری تعداد 198 سویه توان حل فسفات از خود نشان دادند. همچنین نتایج نشان داد که هیچ کدام از 57 سویه برادی ریزوبیوم ژاپنیکوم و 13 سویه برادی ریزوبیوم همزیست گیاه بادام زمینی آزمون شده، توانایی انحلال فسفر در محیط کشت اسپربر را نداشتند(2).

نتایج حاصل از ارزیابی توانایی جدایه های فلاوباکتریوم در انحلال فسفات معدنی نا محلول در محیط مایع نشان داد که 34 جدایه از توانایی حل کردن تری کلسیم فسفات برخودار بودند. متوسط میزان فسفر آزاد شده µg/ml  54/3 و دامنه آن از 0 تا 48/37µg/ml  متغیر بود. بیشترین مقدار فسفر حل شده مربوط به جدایه 11F و معادلµg/ml  48/37 بود. دی فرتاس و همکاران (1997) حلالیت سنگ فسفات در محیط مایع RPAM را طی 15 روز مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که باکتریهای مورد استفاده توان آزادسازی 5/7 تا 5/22µg/ml   فسفر را دارند(9). تومار (1997) مقدار فسفر محلول آزاد شده در طی 14 روز در محیط مایع حاوی تری کلسیم فسفات تلقیح شده با باکتریهای میله ای گرم منفی را برابر 8/78 میلی گرم در 100 میلی لیتر محیط کشت گزارش نمود(29).

در تحقیق حاضر تعداد 10 جدایه به شماره 22126273132354243F و 44F توانایی حل کردن فسفات معدنی نامحلول را نداشتند. کاتلان و همکاران (1999) نیز نشان دادند که جدایه های 2103Gw و 1118Lc از گونهFlavobacterium indologenes   فاقد چنین توانایی بودند(7).

در مورد تعدادی از جدایه های فلاوباکتریوم که دارای توانایی انحلال تری کلسیم فسفات بودند کاهش pH محیط کشت (تا حدود pH معادل04/5) در مقایسه با شاهد بدون باکتری(62/5 =pH) مشاهده گردید. کاهش pH در محیطهای کشت مایع باکتریهای حل کننده فسفات توسط محققین مختلف گزارش شده است(۵، ۸ و ۱۵). تومار (1997)در اندازه گیری فسفر محلول و pH آن در طی 14 روز از کشت باکتریها در محیط مایع حاوی تری کلسیم فسفات مشاهده کرد که با افزایش فسفر محلول pH محیط کاهش یافت(29). تغییرات pH محیط کشت در سطح 1 درصد معنی دار بود. ونکاتس وارلو و همکاران (1984) همبستگی منفی معنی داری (93/0-=r) بین میزان حل شدن فسفات و pH محیط مشاهده نمودند(32). در تحقیق دیگری رشید و همکاران (2004) نیز بین دو شاخص مذکور همبستگی منفی (4/0-=r) گزارش کردند(26). نتایج کلی این تحقیق نشان داد که از میان باکتریهای مورد مطالعه جدایه های 37811171820223437F و 10F  جدایه های برتر از نظر توان آزاد سازی فسفر از تری کلسیم فسفات در محیط مایع و جامد بودند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس(جدول1) و مقایسه میانگینها (جدول2)، مقدار فسفر آزاد شده از تری کلسیم فسفات توسط جدایه های فلاوباکتریوم اختلاف معنی داری بین این جدایه ها از نظر توان حل کنندگی فسفات وجود دارد.بین مقدار فسفر حل شده در محیط مایع و در محیط جامد همبستگی معنی داری در سطح یک درصد به دست آمد که بیشترین همبستگی مربوط به روزهشتم (945/0-=٭٭r) بود. جدایه 11F گونه odaratum F. متعلق به کلکسیون میکروبی مؤسسه تحقیقات خاک و آب برترین جدایه از نظر توان حل کنندگی فسفات در محیط مایع در بین باکتریهای مورد استفاده بود.

 

جدول1– تجزیه واریانس اثر جدایه های مختلف فلاوباکتریوم در حل کنندگی فسفات های معدنی نا محلول در محیط جامد و مایع

منابع تغییر

درجه آزادی

میانگین مربعات

 

نسبت قطر کل به کلونی

( روز چهارم)

نسبت قطر کل به کلونی

(روز ششم)

نسبت قطر کل به کلونی

(روز هشتم)

میزان حلالیت در

محیط مایع

سویه

43

342/0**

402/0**

89/0**

**536/4

خطا

88

447/1

114/4

326/1

004/0

** -معنی دار در سطح 1 درصد

جدول 2- توان جدایه های مورد استفاده در حلالیت فسفر نامحلول در محیط جامد و مایع

pH  محیط رشد

فسفر آزاد شده در محیط مایع (µg/ml)

قطر کل هاله به قطر کلونی در محیط جامد

جدایه

 

روز هشتم

 

روز ششم

 

روز چهارم

64/5

24/1NOPQ

14/0  N

 

00/0  L

 

00/0J

F1

60/5

00/0T

000/0 O

 

00/0  L

 

J00/0

F2

58/5

26/4FGH

59/0 G

 

49/0 F

 

45/0  F

F3

64/5

85/3HI

57/0 H

 

46/0 FGH

 

40/0  J

F4

65/5

62/0RST

00/0 O

 

00/0  L

 

J00/0

F5

59/5

64/3I

59/0 G

 

44/ 0 HG

 

31 /0 H

F6

36/5

18/6E

91/0 E

 

83/0 D

 

80/0  D

F7

67/5

67/4F

67/0  F

 

56/0E

 

51/0  E

F8

62/5

83/0PQRS

00/0 O

 

00/0  L

 

00/0J

F9

45/5

15/7D

96/0  D

 

84/0D

 

79/0  D

F 10

04/5

4/37A

73/2  A

 

36/1 A

 

17/1  A

F11

63/5

76/0QRS

00/0  O

 

00/0  L

 

J00/0

F 12

63/5

79/1KLMN

32/0  L

 

27/0J

 

J00/0

F 13

71/5

11/1OPQR

12/0 N

 

00/0  L

 

J00/0

F  14

63/5

78/3HI

55/0I H

 

44/0 HG

 

40/0  J

F  15

60/5

17/1OPQR

12/0 N

 

00/0  L

 

J00/0

F  16

59/5

54/4FG

66/0 F

 

54/0 E

 

50/0  E

F  17

52/5

62/9C

21/1  C

 

97/0 C

 

92/0  C

F  18

54/5

03/3J

55/0 HI

 

45/0 FGH

 

39/0J

F  19

19/5

75/16B

90/1  B

 

26/1 B

 

96/0  B

F  20

60/5

00/0 T

00/0  O

 

00/0L

 

J00/0

F  21

42/5

46/6E

91/0E

 

83/0D

 

79/0D

F22

42/5

86/1KLM

34/0L

 

32/0JI

 

00/0J

F  23

55/5

71/3HI

54/0I

 

44/0HG

 

40/0J

F  24

72/5

86/1KLM

33/0L

 

30/0JI

 

00/0J

F  25

60/5

00/0 T

00/ 0O

 

L00/0

 

00/0J

F  26

60/5

00/0Td

00/0O

 

L00/0

 

00/0J

F  27

57/5

38/1MNOP

18 / 0M

 

15/0K

 

00/0J

F  28

80/5

13/2K

40/0 K

 

34/0I

 

H310/0

F  29

63/5

99/ 1KL

39/0K

 

34 /0I

 

24667/0I

F30

60/5

00/0T

00/0  O

 

00/0  L

 

J00/0

F31

60/5

00/0T

00/0O

 

00/0L

 

00/0J

F 32

63/5

07/0T

00/0O

 

00/0L

 

00/0J

F33

47/5

46/6E

92/0E

 

83/0D

 

D80/0

F  34

60/5

00/0T

00/0O

 

00 /0L

 

00/0J

F35

78/5

34/2K

51/0J

 

42/0H

 

39/0 J

F36

82/5

99/3GHI

59/0G

 

47/0GF

 

F44/0

F37

70/5

45/1LMNO

19/0M

 

17/0K

 

00/0J

F38

70/5

62/0RST

00/0O

 

00/0L

 

00/0J

F39

59/5

48/0 ST

00/0 O

 

00/0L

 

00/0J

F  40

75/5

45/1LMNO

19/0M

 

17/0K

 

00/0J

F  41

60/5

00/0T

00/0O

 

00/0L

 

00/0J

F42

60/5

00/0T

00/0O

 

00/0L

 

00/0J

43

60/5

T 00/0

00/0O

 

00/0L

 

00/0J

F  44

1-عباس زاده دهجی، پ. جداسازی و شناسایی سودوموناس های فلورسنت محرک رشد گیاه (PGPR) و مطالعه تأثیر آنها بر رشد و عملکرد گیاه کلزا. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
2-علیخانی، ح. 1382. بررسی پتانسیل کاربرد سویه های بومی ریزوبیومی به عنوان عوامل محرک رشد گیاه (PGPR) و تعیین اثرات تلقیح انواع برتر انها بر شاخص های رشد گندم، ذرت و یونجه. پایان نامه دکتری گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
 
3-Abd-Alla, M.H. 1994. Phosphate and the utilization of organic phosphorous by Rhizobium Leguminosarum biovar viceae. Lett. Appl. Microbiol., 18: 294-296.
4-Banik, S. and B.K.Dey,. 1982. Available phosphate content of an alluvial soil as influenced by inoculation of some isolated phosphate-solubilizing microorganisms. Plant Soil, 69:353-364.
5-Bar-Yosef, B., Rogers, R. D., Wolfarm, J. H. and Richman, E. 1999. Pseudomonase cepacie-mediated rock phosphate solubilization in kaolinite and montmorilloni suspension. Soil. Sci. Soc. Am. J. 63:1703-1708.
6-Bolan, N. S., Eillott, J., Glegg, P. E .H. and Weil, S. 1997. Enhanced dissolution of phosphate rocks in the rhizosphere. Biol. Fertil. Soils, 24: 169-174.
7-Cattelan, A. J., Hartel, P. G. and Fuhrmunn, J. J. 1999. Screening for plant growth- promoting rhizobacteria to promote early soybean growth. Soil. Sci. Soc. Am. J. 63:1670-1680.
8-Cunningham, J. e. and Kuiack, C. 1992. Production of citric and oxalic acids and solubilization of calcium phosphate by Penicillium bilaii. Appl. Environ. Microbiol. 58: 1451-1458.
9-De Freitas, J. R., Baneryee, M. R. and Germida, J. J. 1997. Phosphate solubilizing rhizobacteria enhance the growth and yield but not phosphorus uptake of canola ( Brassica napus L). Biol. Fertil. Soils, 24: 358-346.
10-Gaint, S. and Gaur, A. C. 1991. Thermotolerant phosphate solubilizing microorganisms and their interaction with mung bean . Plant Soil, 133:141-149.
11-Goldstein, A. H. 1986. Bacterial solubilization of mineral phosphates: historical perspective and future prospects . Am. J. Altern. Agri. 1: 51-57.
12-Goldstein, A. H. 1995. Recent progress in understanding the molecular genetics and biochemistry of calcium phosphate solubilization by gram negative bacteria. Biolog. Agric. Horticul.12: 185- 193.
13-Halder, A. K., and Chakrabartty, P. K. 1993. Solubilization of inorganic phosphate by Rhizobium. Folia. Microbiol. 38: 325-330.
14-Illmer, P. and Schinner, F. 1995. Solubilization of inorganic calcium phosphates: Solubilizations mechanisms . Soil Biol. Biochem . 27: 257-263.
15-Illmer, P., Barbato, A. and Schinner, F. 1995. Solubilization of hardly soluble AlPO4 with P-Solubilizing Microorganism. Soil. Biol. Biochem. 27:265-270.
16-Katznelson, H., Peterson , E. A. and Rovatt, J. W. 1962. Phosphate dissolving microorganisms on seed and in the root zone of plants . Can. J. Bot . 40: 1181-1186.
17-Kepert, D. G., A. D. Rbson and A. M. Ponser. 1979. The eaffect of organic root products on the availability of phosphorus to plants In: The Soil- root Interface:(L. Harley and R. Scott Russel Eds.) Academic Press London, PP:115-124.
18-Kim Y. K. , D. Jordan and G. A. McDonald. 1997. Effect of phosphate- solubilizing andvesicular- arbuscular mycorrhizae on tomato growth and soil microbial activity
19-Kucey , R. M. N. 1983. Phosphate – solubilizing bacteria and fungi in various cultivated and virgin Alberta soils . Can . J. Soil Sci. 63: 671-678.
20-Kucey, R.M. N., H. H. Janzen and M. E. Leggett. 1989. Microbially mediated increases  in plant available phosphorus. Adv. Agron., 42: 199-228
21-Molla, M.A.Z., chowdury,A.A., Islam ,A. and Hoque. 1984. Microbial mineralization of organic phosphate in soil . Plant Soil . 78: 393-399.
22-Narula, N., Kumar, R. K. Behl, A. A. Deubel, A. Geansee, W. Merbach, N. Narula and V. Kumar. 2000. Effect of P solubilizing Azotobacter choococcum on N, P, K uptake in P responsive wheat genotypes grown under greenhouse conditions. J. Plant Nut. Soil Sci. 163: 393-398
23-Omar, D.A. 1998. The role of rock phosphate solubilizing fungi and vesicular arbuscular mycorrhiza (VAM) in growth of wheat plants fertilized with rock phosphate. World J. Microbiol. Biotechnol., 14:211-219
24-Pal, S. S. 1998. Interaction of an acid tolerant strain of phosphate solubilizing bacteria with a few acid tolerant crops. Plant Soil. 198:169-177
25-Parks, E.J., Olsen, G.J., Brinckman, F.E. and Baldi, F. 1990. Characterization by high performance liquid chromatography (HPLC) of the solubilization of phosphorus in iron ore by a fungus. J. Industr. Microbiol. 5:183-190.
26-Rashid. M., Khalil, S., Ayub, N., Alam, S. and Latif, F. 2004. Organic Acids production solubilizatio by phosphate solubilizing microorganisms (PSM) under in vitro conditions. Pak. J. Biol. Sci. 7:187-196
27-Rodriguez, H. and Frage , R. 1999. Phosphate solubilizing bacteria and their role in plant growth promotion. Biotechnol .Adv.17: 319-339.
28-Sperber, J. I. 1958. The incidence of apatite – solubilizing organisms in the rhizosphere and soil. Aust . J. Agric. Res. 9: 778.
29-Tomar, R.K. S. 1997. Effect of phosphate solubilizing bacteria and farmyard manure on the yield of blackgram (Phaseolus mungo) . Indian J. Agron. 38:131-133
30-Vassilev, N., M. T. Baca, M. Vassileva, I. Franco and R. Azcon. 1995. Rock phosphate solubilization by Aspergillus niger grown on sugar- beet wastemedium. Appl.Microbiol. Biotechnol. 44:546-549
31-Vazques, P., Holguin, G., Pvente , M. E., Lopez- Cortes, A. and Bashan, Y. (2000) .Phosphate solubilizing microorganisms associated with rhizosphere of mangroves in a semiarid coastal lagoon . Biol. Fertil. Soils . 30: 460-468.
32-Venkateswarlu, B., Rao, A. V., Raina, P. and Ahmad, N. 1984. Evaluation of phosphate solubilization by microorganisms isolated from aridisols. J Indian . Soc. Soil Sci. 32: 273-277
33-Whitelaw, M. A., T. Y. Harden and G. L. Bender. 1997. Plant growth promotion of wheat inoculated with penicillium radicum sp. No. Australian Journal of Soil Research, 38:291-300
34-Whitelaw, M. A., Harden, T. J. and Helyar, K. R. (1999). phosphate solubilization in solution culture by the soil fungus penicillium radicum . Soil Biol. Biochem. 31: 655- 665.
 
  • تاریخ دریافت: 02 مهر 1388
  • تاریخ بازنگری: 10 شهریور 1390
  • تاریخ پذیرش: 17 مهر 1390