پژوهش‌های سلولی و مولکولی (مجله زیست شناسی ایران)

بررسی اثرات افزودنیها بر عملکرد، ایمنی و فراسنجه‌های مرتبط با آسیت در جوجه‌های گوشتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

2641

چکیده

به منظور بررسی اثرات افزودنیها بر عملکرد، ایمنی و فراسنجه‌های مرتبط با آسیت، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار و 30 قطعه جوجه گوشتی در هر تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل شاهد، افزودن «1» ویتامین C، «2» کولین کلراید، «3» ویتامین C و پروبیوتیک، «4» کولین کلراید و «5» پروبیوتیک و همچنین «6» کولین کلراید، ویتامین C و پروبیوتیک به جیره پایه بودند. در طول آزمایش صفات وزن، خوراک مصرفی، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی و تلفات اندازه‌گیری شدند. همچنین درصد هماتوکریت به عنوان شاخص آسیت بررسی شد. در سن 35 روزگی جهت بررسی هورمونهای T3 و T4 از هر تکرار دو پرنده انتخاب و از هر پرنده 2 میلی‌لیتر خون گرفته شد و پس از جدا سازی سرم با استفاده از کیتهای مربوطه میزان هورمونهای T3 و T4 اندازه‌گیری ‌شد. در سن28  روزگی عیار آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفند (SRBC) و همچنین ایمنوگلوبولین های G و M مورد بررسی قرار گرفت. وزن زنده، خوراک مصرفی و ضریب تبدیل خوراک در سنین مختلف تحت تأثیر استفاده از افزودنیها قرار نگرفت (05/0<P).  تیمار کولین کلراید، ویتامین C و پروبیوتیک، درصد ماندگاری و شاخص تولید بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشت. ولی اختلاف آن با گروه شاهد معنی دار نبود و با گروه‌های تغذیه شده با کولین کلراید، پروبیوتیک و کولین کلراید اختلاف معنی دار داشت (05/0P<). عیار آنتی‌بادی علیه گلبول قرمز گوسفند (SRBC) و همچنین ایمنوگلوبولین های G و M، درصد هماتوکریت و هورمونهای T3 و T4 نیز تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0<P).

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of feed additives on performance, immunity and ascites related parameters in broiler chickens

چکیده [English]

A study was designed to investigate the effect of different feed additives on performance, immune response and ascites - related parameters in broiler chicken. A total of 900 day-old Ross broiler chicks were randomly allocated into six equally major groups with five replicates of 30 chicks each. The groups were assigned to receive the treatment diets as follows: diet with no feed additive (control); diet supplemented with vitamin; diet supplemented with choline chloride; diet supplemented with vitamin C and probiotics; diet supplemented with choline chloride and probiotics; diet supplemented with choline chloride, vitamin C and probiotics. Body weight, feed intake, body weight gain, feed conversion ration and mortality were determined over the course of the experiment. Hematocrit percentage was also measured as an indicator of ascites. At 35 days of age, two birds per replicate were randomly selected and 2 ml blood sample was collected to measure plasma concentration of T3 and T4 hormones. IgM and IgG antibody response to SRBC were also determined at 28 days of age. Body weight, FI and FCR were not affected (P > 0.05) by different treatments over the course of the study. Broilers fed diet supplemented with choline chloride, vitamin C and probiotic showed the highest survivability percentage and production index as compared with the other treatments. But it was not significantly different with the control group. IgM and IgG antibody response to SRBC, hematocrit percentage and plasma concentration of T3 and T4 also were not affected by different dietary treatments (P > 0.05).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vitamin C
  • Probiotic
  • choline chloride
  • performance
  • immunity
  • ascites
  • broiler

بررسی اثرات افزودنیها بر عملکرد، ایمنی و فراسنجه‌های مرتبط با آسیت در جوجه‌های گوشتی

سید عبداله حسینی1، امیر میمندی پور*،2 ، مازیار محیطی اصلی3، هوشنگ لطف الهیان1 و دانیال سلطانی3

1 کرج، مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور

 2 تهران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری

3 کرج، دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، گروه علوم دامی

تاریخ دریافت: 28/9/90               تاریخ پذیرش: 10/2/91

چکیده

به منظور بررسی اثرات افزودنیها بر عملکرد، ایمنی و فراسنجه‌های مرتبط با آسیت، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار و 30 قطعه جوجه گوشتی در هر تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل شاهد، افزودن «1» ویتامین C، «2» کولین کلراید، «3» ویتامین C و پروبیوتیک، «4» کولین کلراید و «5» پروبیوتیک و همچنین «6» کولین کلراید، ویتامین C و پروبیوتیک به جیره پایه بودند. در طول آزمایش صفات وزن، خوراک مصرفی، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی و تلفات اندازه‌گیری شدند. همچنین درصد هماتوکریت به عنوان شاخص آسیت بررسی شد. در سن 35 روزگی جهت بررسی هورمونهای T3 و T4 از هر تکرار دو پرنده انتخاب و از هر پرنده 2 میلی‌لیتر خون گرفته شد و پس از جدا سازی سرم با استفاده از کیتهای مربوطه میزان هورمونهای T3 و T4 اندازه‌گیری ‌شد. در سن28  روزگی عیار آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفند (SRBC) و همچنین ایمنوگلوبولین های G و M مورد بررسی قرار گرفت. وزن زنده، خوراک مصرفی و ضریب تبدیل خوراک در سنین مختلف تحت تأثیر استفاده از افزودنیها قرار نگرفت (05/0<P).  تیمار کولین کلراید، ویتامین C و پروبیوتیک، درصد ماندگاری و شاخص تولید بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشت. ولی اختلاف آن با گروه شاهد معنی دار نبود و با گروه‌های تغذیه شده با کولین کلراید، پروبیوتیک و کولین کلراید اختلاف معنی دار داشت (05/0P<). عیار آنتی‌بادی علیه گلبول قرمز گوسفند (SRBC) و همچنین ایمنوگلوبولین های G و M، درصد هماتوکریت و هورمونهای T3 و T4 نیز تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0<P).

واژه های کلیدی: اسید اسکوربیک، پروبیوتیک، کولین کلراید، عملکرد، ایمنی، آسیت، جوجه‌های گوشتی

* نویسنده مسئول ، تلفن:02144580459، پست الکترونیکی:meimandi@nigeb.ac.ir  

مقدمه

 

سندرم آسیت یا تجمع مایعات در بدن پرنده­های مبتلا، به دنبال افزایش فشار در گردش خون ریوی رخ می‌دهد، به همین دلیل این پدیده تحت عنوان سندرم افزایش فشار خون ریوی ((Pulmonary hypertension syndrome نیز شناخته شده و از مهم ترین اختلالات متابولیکی در جوجه های گوشتی می­باشد که خسارات فراوانی را بر این صنعت وارد می­کند. Julian (٢٠٠5)، این اختلال را به صورت آبشاری از وقایع که با کمبود اکسیژن برای متابولیسم شروع می­شود، توصیف کرده است. به طور کلی این سندرم یک اختلال چند عاملی می­باشد و تحت تأثیر عوامل درون زادی و برون زادی قرار می­گیرد. اعتقاد بر این است که اولین دلیل آسیت در جوجه­های گوشتی، عدم تعادل بین تأمین اکسیژن و مقدار مورد نیاز آن برای حمایت از رشد سریع و بازده غذایی بالای این پرندگان می­باشد (9، 10 و 16). همچنین ممکن است نمو ناکافی ششها یا رگهای خونی ریوی در جوجه­های گوشتی مبنای شیوع سندرم آسیت باشد. تغییرات در مقادیر هماتوکریت، فشار سهمی اکسیژن و دی اکسید کربن و همچنین ترشح و فعالیت هورمونها از قبیل هورمونهای تیروئید که از مهم ترین مکانیسمهای تنظیمی سرعت متابولیسم در طول نمو جنینی و دوره رشد می‌باشد، نیز در بروز سندرم آسیت دخالت دارند (9، 10 و 13).  با توجه به گستره صنعت طیور، تلفات ناشی از ناهنجاریهای متابولیکی سبب تحمیل هزینه های زیادی به صنعت می­گردد. لذا توجه به راهکارهای مناسب جهت کاهش خسارتهای ناشی از این ناهنجاریها امری اجتناب ناپذیر است.

نشان داده شده است که استفاده از 500 میلی گرم ویتامین C در کیلوگرم جیره از طریق کاهش تعداد رگهای محیطی ضخیم در ریه سبب کاهش آسیت می‌شود (28).  این توانایی در ریه سبب کاهش عضلانی شدن رگهای ریوی و در نهایت کاهش مقاومت در برابر فشار خون ریوی می گردد.  همچنین ویتامین C از طریق کاهش رادیکالهای آزاد اکسیژن در ریه  توانایی کاهش آسیت را دارد (18). کولین در بدن پرنده نقشهای متعددی دارد. کولین جزء فسفولیپدها بوده و برای ساخت و نگهداری ساختار سلولی، بلوغ طبیعی ماتریس استخوان و جلوگیری از پروزیس مؤثر است. کولین در متابولیسم چربی در کبد و کاهش سندرم کبد چرب و ساخت استیل کولین که یک ناقل عصبی است نقش دارد (3). لذا کولین از طریق توسعه مناسب سیستم اسکلتی و حفظ سلامت کبد می تواند در کاهش بروز آسیت مؤثر باشد. همچنین دستگاه گوارش حدود 20 درصد انرژی جیره و 50 تا 75 درصد پروتئینی که روزانه تجزیه و بازسازی می‌شود را مصرف می‌کند (6). حدود 25 درصد از پروتئینی که روزانه ساخته می‌شود به درون لوله گوارش ترشح می‌شود تا وظیفه هضم و ایجاد دیواره سد مانند را در برابر عوامل خارجی انجام دهد. لوله گوارش محل سکونت سلولهای باکتریایی است که 10 برابر بیشتر از 70 درصد کل سلولهای ایمنی هستند که بدن انسان برای حفاظت در برابر سلولهای بیگانه و مواد خارجی تخصیص می‌دهد (17). این دستگاه با سیستم قلبی- عروقی در ارتباط هستند و هر گونه تورم بافتی، عوامل بیماریزا، عوامل محیطی و متابولیسم زیاد ناشی از آسیت در ارتباط آنها تأثیر گذار خواهد بود (15). لذا تقاضای بالای اکسیژن برای دستگاه گوارش سبب افزایش فشار بر سیستم قلبی- عروقی می­شود که محققان این امر را یکی از علل اثرات مثبت محدودیت بر سندرم آسیت می­دانند (15). میزان نیاز اکسیژنی دستگاه گوارش طیور مشخص نیست. در سایر گونه­های تک معده­ای مثل خوک، دستگاه گوارش با  وجود درصد وزنی کم (حدود 5 درصد) 25 درصد نیاز اکسیژنی  حیوان را به خود اختصاص می­دهد (4). هر گونه تغییر در الگوی فلور میکروبی دستگاه گوارش منجر به افزایش هزینه­های مربوط به انرژی و پروتئین مصرفی شده و در نهایت نیاز اکسیژنی پرنده را افزایش می­دهد. لذا توجه به ایجاد الگوی مناسب فلور در دستگاه گوارش می­تواند از طریق بهبود سیستم ایمنی و کاهش هزینه­های مربوط به تأمین اکسیژن در کاهش عوارض مرتبط با آسیت مؤثر باشد.  با توجه به موارد ذکر شده، این تحقیق با هدف بررسی اثرات انفرادی و توأم ویتامین C ، کولین کلراید و پروبیوتیک بر عملکرد، ایمنی و فراسنجه­های  مرتبط با آسیت انجام شد.

مواد و روشها

به منظور بررسی اثرات افزودنیها بر عملکرد، ایمنی و فراسنجه های مرتبط با آسیت، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار و 30 قطعه جوجه گوشتی در هر تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل «1» شاهد، «2» ویتامین  C( 300 میلی گرم در کیلوگرم) «3» کولین کلراید ( 300 میلی گرم در کیلوگرم) «4» ویتامین  C (300 میلی گرم در کیلوگرم) و پروبیوتیک (100 میلی گرم در کیلوگرم پروتکسین) «5» کولین کلراید ( 300 میلی گرم در کیلوگرم) و پروبیوتیک (100 میلی گرم در کیلوگرم پروتکسین) و «6» کولین کلراید ( 300 میلی گرم در کیلوگرم)، ویتامین C (300 میلی گرم در کیلوگرم) و پروبیوتیک (100 میلی گرم در کیلوگرم پروتکسین) بود. اجزاء جیره ها و ترکیب شیمیایی آنها در جدول 1 آورده شده است.  این آزمایش در  یکی از مرغداریهای شهرستان کرج که دارای ارتفاع بالای 1000 متر از سطح دریا است اجرا گردید. در  طول آزمایش صفات وزن، خوراک مصرفی، افزایش وزن، ضریب تبدیل خوراک و تلفات به صورت هفتگی مورد بررسی قرار گرفت.  در پایان دوره درصد ماندگاری و شاخص تولید محاسبه شد. همچنین درصد هماتوکریت به عنوان شاخص آسیت مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار، یک لوله مویینه رابرداشته و تا دو سوم آن از خون پر نموده و در خمیر هماتوکریت قرار داده شد تا قسمت انتهایی آن پر گردد. سپس در دور 10000تا12000 به مدت 5 دقیقه میکروسانتریفیوژ نموده و با استفاده از خط کش مخصوص درصد هماتوکریت تعیین گردید.

در سن 35 روزگی جهت بررسی هورمونهای T3 و T4 از هر تکرار دو پرنده انتخاب گردیده و از هر کدام به میزان 2 سی‌سی خونگیری شدکه پس از جدا سازی سرم با استفاده از کیتهای شرکت پارس آزمون میزان هورمونهای T3 و T4 اندازه‌گیری ‌شد. در سن28  روزگی از هر تکرار (واحد آزمایش) 2 پرنده انتخاب و 6/0 سی سی محلول سوسپانسیون SRBC (تهیه شده از مؤسسه رازی، کرج) که سه بار با سرم فیزیولوژیک شستشو داده شده بود، از طریق ورید بال به پرندگان تزریق گردید. 7 روز بعد از تزریق از پرندگان مزبور نمونه­های خون جمع آوری شد. نمونه­های خون به مدت 1 روز در شرایط آزمایشگاهی نگهداری شد و سرم خون جدا شد (خون به مدت 10 دقیقه سانتریفیوژ شده و سرم جدا گردید). ابتدا نمونه­های سرم جهت خنثی شدن سیستم کمپلمان و عدم تداخل آن با پادتن ضد گلبول قرمز گوسفند به مدت 30 دقیقه در دمای 55 درجه سانتی گراد در گرم­خانه گذاشته شد. برای تعیین تیتر پاسخ کل (IgG + IgM) از روش هماگلوتیناسیون (2 و 14) میکروتیتر استفاده شد. در هنگام قرائت نمونه­ها لگاریتم در مبنای 2 عکس آخر رقتی که در آن هماگلوتیناسیون دیده می­شود به عنوان عیار پادتنی ثبت گردید. برای تعیین اندازه­گیری IgG و IgM که اجزاء پاسخ به SRBC هستند با جداسازی آنتی بادی مقاوم به مرکاپتااتانول (2-Mercaptoethanol) که در حقیقت IgG هست و با مکمل ویتامینی در هر کیلوگرم خوراک مقادیر زیر را تأمین می نمود. ویتامین A، 9000 واحد بین المللی. ویتامین 1B، 8/1 میلی گرم. ویتامین 2B، 6/6 میلی گرم. نیاسین، 30 میلی گرم. کلسیم پانتوتنات، 10 میلی گرم. ویتامین 6B، 3 میلی گرم. فولیک اسید 1 میلی گرم. ویتامین12B، 015/0 میلی گرم. بیوتین 1/0 میلی گرم. ویتامین 3D، 2000 واحد بین المللی. ویتامین E، 18 واحد بین المللی. ویتامین 3K، 2 میلی گرم. کولین کلراید 500 میلی گرم. 

مکمل مواد معدنی در هر کیلوگرم خوراک مقادیر زیر را تأمین می نمود. منگنز (اکسید منگنز)، 100 میلی گرم. آهن (سولفات آهن H2O7)، 50 میلی گرم. روی (اکسید روی)، 100 میلی گرم. مس (سولفات مس H2O5)، 10 میلی گرم. ید (یدات کلسیم)، 1 میلی گرم. سلنیوم (سدیم سلنیت)، 2/0 میلی گرم.

کسر این مقدار از پاسخ کل می­توان آنتی بادی حساس به مرکاپتااتانول (MES) را به دست آورد که معرف IgM می باشد، انجام گرفت (11). داده ها با نرم افزار آماری SAS تجزیه و تحلیل آماری شدند. مدل مورد استفاده به صورت زیر بود.

 

xij=μ+δj+Eij     xij= مقدار مشاهده شده    

  μ = میانگین جامعه

δj= اثر هر تیمار     Eij= اثر خطای آزمایش

 

جدول 1- جیره های مورد استفاده در مراحل آزمایش

 

سن( روز)

مواد خوراکی                     

14-0

28-15

42-29

ذرت

85/56

5/59

58/63

کنجاله سویا

39

3/34

30

روغن سویا

4/1

2

25/2

متیونین

3/0

23/0

18/0

لیزین

12/0

12/0

2/0

دی کلسیم فسفات

95/1

70/1

60/1

صدف کوهی

40/1

2/1

3/1

نمک

33/0

3/0

3/0

جوش شیرین

15/0

15/0

15/0

مکمل ویتامنی و معدنی

5/0

5/0

6/0

جمع

100

100

100

مواد مغذی

انرژی قابل متابولیسم( کیلو کالری در کیلو گرم)

2828

2940

3000

پروتئین خام(درصد)

08/21

15/20

50/18

کلسیم(درصد )

50/1

50/1

90/0

فسفر قابل دسترس(درصد )

5/0

45/0

42/0

لیزین(درصد )

29/1

17/1

98/0

متیونین+سیستئین(درصد )

98/0

88/0

79/0

سدیم(درصد )

18/0

18/0

18/0

جدول2- اثرات تیمارها بر فراسنجه­های عملکردی در سنین مختلف

 

شاهد

ویتامین C

کولین کلراید

ویتامین C و پروبیوتیک

کولین کلراید+ پروبیوتیک

ویتامین C+کولین کلراید+ پروبیوتیک

SEM

P-value

وزن زنده(گرم)

7 روزگی

182

182

181

180

182

180

43/0

NS

14 روزگی

293

295

285

291

291

289

36/2

NS

21 روزگی

804

783

777

793

784

778

47/5

NS

28 روزگی

1297

1288

1252

1295

1261

1304

82/9

NS

35 روزگی

1894

1893

1849

1917

1826

1941

05/14

NS

42 روزگی

2382

2428

2346

2403

2366

2405

04/18

NS

خوراک مصرفی(گرم)

14-0 روز

342

352

334

338

334

327

31/2

NS

21-0 روز

1042

1066

1057

1061

1037

1027

60/9

NS

28-0 روز

1898

1909

1864

1885

1884

1930

26/11

NS

35-0 روز

3098

3113

3045

3076

3028

3180

21/27

NS

42-0 روز

4334

4317

4262

4376

4218

4488

21/45

NS

ضریب تبدیل غذایی

14-0 روز

168/1

195/1

137/1

160/1

149/1

131/1

007/0

NS

21-0 روز

298/1

360/1

359/1

340/1

323/1

322/1

048/0

NS

28-0 روز

464/1

484/1

489/1

457/1

493/1

479/1

089/0

NS

35-0 روز

636/1

644/1

648/1

605/1

656/1

638/1

008/0

NS

42-0 روز

819/1

778/1

817/1

824/1

779/1

866/1

013/0

NS

 

 

نتایج و بحث

فراسنجه­های عملکردی: نتایج اثر افزودنیها بر فراسنجه­های عملکردی در جدول 2 نشان داده شده است.

همان طور که مشاهده می­شود وزن بدن در سنین مختلف تحت تأثیر  استفاده از افزودنیها قرار نگرفت (05/0<p). همچنین اثر افزودنیها بر خوراک مصرفی و ضریب تبدیل غذایی نیز معنی دار نبود (05/0< p). بررسی اثرات استفاده از افزودنیها  نشان می­دهد اثر تیمارهای مختلف بر درصد ماندگاری و شاخص تولید ( جدول 3) معنی دار بوده است (05/0< p). به طوری که استفاده از ویتامین C+کولین کلراید+ پروبیوتیک دارای بالاترین درصد ماندگاری (06/98) بوده و تیمار حاوی کولین کلراید+ پروبیوتیک کمترین درصد ماندگاری (40/86) را داشت. بالاترین شاخص تولید 56/299، 1/306 و 03/301 مربوط به گروه کنترل، تیمار حاوی ویتامین C و تیمار حاوی ویتامین C+کولین کلراید+ پروبیوتیک بود.

 

جدول3- اثرات تیمارها بر شاخص تولید و درصد ماندگاری

تیمار

درصد ماندگاری

شاخص تولید

شاهد

 ab23/96

 a56/299

ویتامین C

ab70/94

a10/306

کولین کلراید

bc51/87

b10/269

ویتامین C و پروبیوتیک

abc28/90

b00/283

کولین کلراید+ پروبیوتیک

c40/86

 b15/273

 ویتامین C+کولین کلراید+ پروبیوتیک

 a06/98

 a03/301

SEM

32/1

09/4

سطح معنی داری

*

*

*= نشانه معنی داری در سطح(05/0< p) .  عدم درج حروف و یا وجود حروف مشابه در هر ستون نشانه  عدم وجود تفاوت آماری بین تیمارها است(05/0< p).

 

اثرات ویتامینC  بر عملکرد جوجه­های گوشتی بیشتر در شرایط استرس گرمایی مورد ارزیابی قرار گرفته است (22). Puron و همکاران (1994) اثرات استفاده از ویتامین C به میزان 200 میلی گرم در کیلو گرم جیره را مورد ارزیابی قرار دادند(24). نتایج آنها نشان داد ویتامین C بر عملکرد و درصد ماندگاری جوجه­ها تأثیر معنی داری ندارد. علاوه بر این Sykes (1977( گزارش کرد استفاده از ویتامین C در شرایط دمایی مناسب اثرات جزئی بر عملکرد دارد(26). در این تحقیق هم استفاده از 300 میلی گرم ویتامین C در کیلوگرم جیره تأثیر مثبتی بر وزن زنده، خوراک مصرفی، ضریب تبدیل غذایی نداشت. استفاده از کولین کلراید نیز بر صفات عملکردی تأثیر معنی­دار نداشت. از آنجایی که مکملهای معدنی و ویتامینی حاوی مقادیر مورد نیاز کولین برای رشد هستند، استفاده از سطوح بالاتر این ماده مغذی تأثیری بر صفات عملکردی ندارد. اثرات استفاده از پروبیوتیک‌ها بر عملکرد جوجه­های گوشتی در تحقیقات متعدد مورد بررسی قرار گرفته است (21 و 23). نتایج استفاده از این ترکیبات بر عملکرد جوجه­های گوشتی ضد و نقیض بوده و به شرایط محیطی بستگی دارد. این افزودنیها عموماً در شرایط استرس عملکرد بهتری نشان می­دهند (20). در این تحقیق استفاده از پروبیوتیک بر فراسنجه­های عملکردی اثر معنی‌داری نداشت. استفاده توأم از ویتامین C، پروبیوتیک و کولین سبب بهبود درصد زنده مانی شده و با تیمارهای حاوی کولین کلراید و کولین کلراید+ پروبیوتیک تفاوت معنی دار داشت که این نتایج در شاخص تولید نیز مشاهده می­شود. از آنجایی که ویتامین C از طریق خواص آنتی اکسیدانی سبب بهبود عملکرد و پاسخهای ایمنولوژیک همورال و وابسته به سلول می­شود. کولین نیز به عنوان یک عامل متیل دهنده سبب بهبود سلامت کبد و انجام فرآیندهای بیوشیمیایی می­گردد. پروبیوتیک ها نیز از طریق تعدیل فلور میکروبی دستگاه گوارش سبب کاهش استرسهای ایمنی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش در پرنده می شوند. لذا در زمان استفاده توأم از این مواد از سه مکانیسم متفاوت بهبود در عملکرد اندامهای حیاتی و ایمنی سبب افزایش سلامتی پرنده می شوند که در این تحقیق نیز شواهد حاکی از این مطلب است. 

 

 

جدول4- اثرات تیمارها بر فراسنجه های مربوط به ایمنی

تیمار

پاسخ به گلبول قرمز گوسفندی

ایمنوگلوبولین G

ایمنوگلوبولین M

شاهد

70/7

20/3

50/4

ویتامین C

70/6

60/3

10/3

کولین کلراید

80/6

25/3

70/2

ویتامین C و پروبیوتیک

37/6

75/2

62/3

کولین کلراید+ پروبیوتیک

30/6

00/3

30/3

 ویتامین C+کولین کلراید+ پروبیوتیک

00/7

90/2

10/4

SEM

22/0

151/0

228/0

سطح معنی داری

NS

NS

NS
         

 

 

 

 

جدول5- اثرات تیمارها بر فراسنجه­های خونی

تیمار

هماتوکریت

T3

T4

 

(درصد)

(نانو گرم در دسی لیتر)

(نانو گرم در دسی لیتر)

شاهد

0/45

734/3

215/3

ویتامین C

0/53

059/4

108/4

کولین کلراید

8/48

138/5

144/4

ویتامین C و پروبیوتیک

4/42

517/3

918/3

کولین کلراید+ پروبیوتیک

0/46

565/3

757/3

 ویتامین C+کولین کلراید+ پروبیوتیک

8/50

593/4

270/4

SEM

37/1

239/0

206/0

سطح معنی داری

NS

NS

NS

 

اثرات تیمارهای مختلف بر عیار آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفندی (SRBC) و ایمنوگلوبولین­های G و M در جدول 4 ارائه شده است. بررسی نتایج نشان می­دهد استفاده از افزودنیهای مختلف به طور انفرادی و توأم بر پاسخهای ایمنی عیار آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفندی (SRBC) و ایمنوگلوبولین­های G و  M  اثر معنی دار ندارد  (05/0< p).

اثرات تیمارها بر فراسنجه­های خونی مرتبط با آسیت در جدول 5 آمده است. بررسی درصد هماتوکریت و هورمونهای T3 و T4 نشان داد که این افزودنیها بر فراسنجه­های ذکر شده اثر معنی داری ندارند (05/0< p).

Currie (١٩٩٩) اتیولوژی آسیت را در سه مقوله: «1» افزایش فشار خون ریوی، «2» آسیبهای گوناگون قلبی و «3» خسارتهای سلولی ناشی از رادیکالهای آزاد تقسیم بندی کرده است (8) که نقص در استفاده از اکسیژن برای تمامی موارد بالا مشترک می باشد. در مورد مصرف اکسیژن، خسارتهای سلولی ناشی از رادیکالهای آزاد و بروز آسیت، اطلاعات اخیر نشان می­دهد که جوجه­های گوشتی با سندرم افزایش فشار خون ریوی از افزایش استرس اکسیداتیو و نقص در مصرف اکسیژن میتوکندریایی در کبد و شش رنج می­برند (19). میتوکندریها به عنوان نیروگاههای سلولی مصرف­کننده اصلی اکسیژن می­باشند و حدود ٢ درصد از کل اکسیژن مصرفی در فعالیتهای اکسیداسیونی آنها، تبدیل به رادیکالهای آزاد سوپر اکسید و پراکسید هیدروژن می شود. علاوه بر این، در بعضی از شرایط خاص از جمله هنگام کمبود اکسیژن، افزایش فعالیت هورمونهای تیروئیدی و متابولیکی و کاهش میزان آنتی اکسیدانهای سلولی، میزان تولید رادیکالها به شدت افزایش می­یابد (1). نهایتاً رادیکالهای آزاد و دیگر ذرات فعال اکسیژن بر اثر پراکسیداسیون مولکولهای چربی موجود در غشاهای سلول و اندامکهای مهم داخل سلول بافتهای حیاتی بدن مانند قلب، ریه، کبد و سلولهای اندوتلیال عروق، سبب تخریب غشاهای آنها و نشت مایعات به خارج سلول می­شوند، که این روند در فرآیند ایجاد آسیت از اهمیت به سزایی برخوردار می­باشد. در پرندگان، آنتی اکسیدانهای با منشاء داخلی نظیر توکوفرول­ها، گلوتاتیون، اسید اوریک و اسید اسکوربیک، اولین خط دفاعی در مقابل رادیکالهای آزاد می­باشند. مشاهده شده است که در میتوکندری سلولهای جوجه­های گوشتی دچار سندرم آسیت سطوح گلوتاتیون، α توکفرول وγ توکفرول کاهش می­یابد(7). همچنین غلظتهای اسید اسکوربیک و گلوتاتیون کبد و شش جوجه­های پرورش یافته در شرایط القاء کننده آسیت کاهش می­یابد، که این به معنی استفاده از آنتی اکسیدانها در مقابل رادیکالهای آزاد در بافت کبد و شش است (12). بنابراین تغییر وضعیتهای آنتی اکسیدانی جوجه­های گوشتی در طول پیشرفت آسیت که از طریق افزایش در نشانگرهای رادیکالهای آزاد در بافت آسیب دیده تشخص داده می­شود، استرس اکسیداتیو را در طول آسیت نشان می­دهد. Tatlseven و همکاران (2009) اثر سلنیوم و مکمل ویتامین C را روی پراکسیداسیون چربیها در جوجه­های گوشتی که در دمای پایین (15 درجه سانتی­گراد) پرورش یافته بودند و جیره­هایی با انرژی بالا داشتند بررسی کردند(27).  نتایج نشان داد که قرار گرفتن در معرض سرما و جیره­های با انرژی بالا خسارات اکسیداتیو در بافتها را تحریک می­کند، اما این خسارات تا اندازه­ای با مکمل سازی سلنیوم و ویتامین C در جیره کاهش می­یابد. در جوجه­های تغذیه شده با مکمل  ال-کارنیتین مقاومت در برابر شیوع آسیت افزایش یافته است که این مقاومت به خاطر بهبود خروجی قلب در این پرندگان می­باشد. علاوه براین، شواهدی وجود دارد مبنی بر این که رادیکالهای آزاد در توسعه آسیت مؤثر می­باشند (5). به هر حال بعد از شناخت اثرات پاک کنندگی رادیکالهای آزاد با استفاده از ال-کارنیتین، از این ماده برای مقابله با آسیت بهره گرفته شده است.

هدف این تحقیق، استفاده از افزودنیهای مختلف که از دو طریق کاهش رادیکال آزاد و حفظ سلامت بافت قلبی-کبدی عمل می­نمایند بود. ولی بر اساس نتایج، استفاده از این افزودنیها بر فراسنجه­های مرتبط با آسیت اثر معنی دار نداشت که این امر می­تواند به سطح مورد استفاده مربوط باشد. برای مثال اثرات مثبت استفاده از ویتامین C در سطح 500 میلی گرم در کیلوگرم (28) گزارش شده که سطح مورد استفاده در این تحقیق 250 بوده است.

Solis de los Santos و همکاران (2005) اثر استفاده از پری بیوتیک را بر بهبود آسیت در پرندگانی که آسیت در آنها القاء شده بود را مورد بررسی قرار دادند. نتایج آنها نشان داد استفاده از پری بیوتیک درصد تلفات ناشی از آسیت را به میزان 24 درصد کاهش داد (25).

  1. حسن زاده، م. 1387. بیماری های متابولیکی طیور. مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول.
    1. Ambrose, C.T., and Donner, A. 1973. Application of the analysis of variance to hemagglutination titration. Journal of Immunological Methods, 3:165-210.
    2. Annison, G. 1996. Feed milling international. Pp: 8-12
    3. Balog, M.J., Anthony, N.B., Cooper, M.A., Kidd, B.D., Huff, G.R., Huff, W.E. and Rath, N.C. 2000. Ascites syndrome and related pathologies in feed restricted broilers raised in a hypobaric chamber. Poultry Science, 79: 318-323.
    4. Bottje, W.G., Wideman, R.F. Jr. 1995. Potenial role of free radicals in the etiology of pulmonary hypertension syndrome. Poultry Avian Biology Review, 6: 211–231.
    5. Cant, J.P., McBride B.W and Croom, W.J.J.R. 1996. The regulation of intestinal metabolism and its impact on whole animal energetic. Journal of Animal Science, 74: 2541–2553.
    6. Cawthorn, D., Beers, K and Bottje, W.G. 2001. Electron transport chain defect and inefficient respiration may underlie pulmonary hypertension syndrome(ascites)-associated mitochondrial dysfunction in broilers. Poultry Science, 80: 474-484
    7. Currie, R.J.W. 1999. Ascites in poultry: recent investigations. Avian Pathology. 28: 313-326
    8. Decuypere, E., Buyse, J and Buys, N. 2000. Ascites in broiler chickens: exogenous and endogenous structural and functional causal factors. World’s Poultry  Science Journal, 56: 367-376.
    9. Decuypere, E., Hassanzadeh, M., Buys, B and Buyse, J. 2005. Further insights insights into the susceptibility of ascites. The veterinary Journal, 169; 319-320.
    10. Delhanty, J and Solomon, J. B. 1966. The nature of antibodies to goat erythrocytes in the developing chicken. Immunology, 11:103–113
    11. Enkvetchakul, B., Bottje, W., Anthony, N., Moore, R and Huff, W. 1993. Compromised antioxidant status associated with ascites in broilers. Poultry Science, 72: 2272-2280.
    12. Hassanzadeh, M., Buyse, J and Decuypere, E. 2002. Further evidence for the involvement of cardiac - adrenergic receptors in right ventricle hypertrophy and ascites in broiler chickens. Avian Pathology, 31: 177-181.
    13. Isakov, N., Feldmann, M and segel, S. 2005. The mechanism of modulation of humoral immuno responses after injection of mice with SRBC. Journal of Immunology, 128: 969-975.
    14. Ivatury, R. R., Simon, R. J., Islam, S. Fueg, A., Rohman, M and Stahl, W. M. 1996. A prospective randomized study of end points of resuscitation after major trauma: Global oxygen transport indices versus organ-specific gastric mucosal pH. Journal of the American College of Surgeons. 183:145–154.
    15. Julian, R.J. 2005. Production and growth related disorders and other metabolic disease of poultry- A review. The Veterinary Journal, 169: 350-369.
    16. Kagnoff, M.F.1993. Immunology of the intestinal tracts. Gastroenterology, 105: 1275–1280.
    17. Ladmakhi, M. H., Buys, N., Dewil, E., Rahimi, G., Decuypere. E. 1997. The prophylactic effect of vitamin C supplementation on broiler ascites incidence and plasma thyroid hormone concentration. Avian Pathology, 26:33-44.
    18. Langsjoen, P. H and Langsjoen, A. M. 1999. Overview of the use of CoQ10 in  ardiovascular disease. Biofactors 9:273– 284.
    19. Meimandipour, A., Hair-Bejo, M., Shuhaimi, M., Azhar, K., Soleimani, A.F., Rasti, B and Yazid, A.M. 2010. Gastrointestinal tract morphological alteration by unpleasure physical contact and modulating role of Lactobacillus in broiler. British poultry science, 51: 52-59
    20. Mountzouris, K.C., Tsirtsikos, P., Kalamara, E., Nitsch, S., Schatzmayr, G and Fegeros, K. 2007. Evaluation of the efficacy of a probiotic containing Lactobacillus, Bifidobacterium, Enterococcus, and Pediococcus strains in promoting broiler performance and modulating cecal microflora composition and metabolic activities. Poultry Science, 86: 309–317.
    21. Pardue, S. L., Thaxton, J. P and Brake, J. 1985. Role of ascorbic acid in chicks exposed to high environmental temperature, Journal of Applied Physiology, 58(5): 1511-1516
    22. Priyankarage, N., Silva, S.S.P., Gunaratne, S.P., Kothalawala, H., Palliyaguru, M.W.C.D and Gunawardana, G.A. 2003. Efficacy of probiotics and their effects on performance, carcase characteristics, intestinal microflora and Salmonella incidence in broilers. British Poultry Science, 44: S26–S27.
    23. Puron, D., Santamaria, P and Segura, J. C. 1994. Effect of Sodium Bicarbonate, Acetylsalicylic and Ascorbic acid on broiler performance in a tropical environment, Journal of Applied Poultry research, 3: 141-145
    24. Solis de los Santos, M. B., Farnell, G., Te´llez, J. M., Balog, N. B., Anthony, A., Torres-Rodriguez,Higgins, S.B., Hargis, M and Donoghue, A. M. 2005. Effect of Prebiotic on gut development and ascites incidence of broilers reared in a hypoxic environment. Poultry Science, 84:1092–1100
    25. Sykes, A.H. 1977. Nutrition-environment interaction in poultry, in Nutrition and the Climatic, Page 17-31, Butterworth Group, Nottingham, UK
    26. Tatlseven, P., Seven, I., Yilmaz, S and Dalkilic, B. 2009. The effects of selenium and vitamin supplementation on lipid peroxidation in Broilers reared cold environment (15 ْC) and diets of high energy F.U say. Bil. Vet. Dery 23: 15-19 available at: http://www.fusabil.org
    27. Xiang, R.P., Sun, W.D., Wang, J.Y and Wang, X.L. 2002. Effect of vitamin C on pulmonary hypertension and muscularization of pulmonary arterioles in broiler. British Poultry Science, 43:705-712.

 

پژوهش‌های سلولی و مولکولی (مجله زیست شناسی ایران)
دوره 26، شماره 4 - شماره پیاپی 4
اسفند 1392
صفحه 416-425
  • تاریخ دریافت: 28 آذر 1390
  • تاریخ بازنگری: 10 فروردین 1391
  • تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1391